Giải mã năng lực lãnh đạo hiệu quả trong kỷ nguyên BANI

Trong bối cảnh BANI mong manh (Brittle), lo âu (Anxious), phi tuyến tính (Nonlinear) và khó hiểu (Incomprehensible), vai trò của người lãnh đạo càng trở nên quan trọng hơn bao giờ hết. Nhưng làm thế nào để lãnh đạo hiệu quả trong bối cảnh không thể tiên liệu này? 

Đó cũng là câu hỏi mà Hội thảo với chuyên đề "Versatile Leadership in a BANI World/ Lãnh đạo ĐA NĂNG & LINH HOẠT trong thế giới BANI" đặt ra để thảo luận với gần 400 lãnh đạo và chuyên gia nhân sự đến từ các tổ chức hàng đầu tại Việt Nam trong sáng 24.07.2025 vừa qua.

Sự kiện nằm trong chuỗi Webinar nhằm đồng hành cùng cộng đồng doanh nghiệp đi xuyên biến động, do Học viện Quản lý PACE cùng Hogan Assessments, Talent Assessments Vietnam và Hiệp hội Quản trị Nhân sự Hoa Kỳ (SHRM) phối hợp tổ chức, cùng sự dẫn dắt của Tiến sĩ Ryne Sherman – Giám đốc Khoa học của Hogan Assessments. 

Sự khác biệt giữa Emergence (nổi bật) và Effectiveness (hiệu quả) từ nghiên cứu hành vi tổ chức 

Mở đầu phần trình bày, Tiến sĩ Sherman khéo léo kết nối với người tham dự bằng một khảo sát nhanh về vai trò lãnh đạo. Kết quả cho thấy khoảng 80% người tham gia xác nhận mình đang giữ vai trò lãnh đạo, và những thách thức lớn nhất họ đối mặt bao gồm phát triển đội ngũ kế thừa, huấn luyện lãnh đạo hiện tại và giữ chân người có tiềm năng cao. 

Bối cảnh BANI không hoàn toàn mới, thách thức luôn hiện diện trong suốt chiều dài lịch sử nhân loại. Tuy nhiên, trong thời đại ngày nay, sự phức tạp và khó đoán ngày càng tăng cao, do đó ông Ryne Sherman nhấn mạnh rằng thành công của tổ chức phụ thuộc rất lớn vào các quyết định về con người, và các công cụ đánh giá của Hogan giúp đưa ra những quyết định này một cách chính xác, khách quan và dựa trên dữ liệu. 

Cũng theo ông, phần lớn sai lầm trong lựa chọn lãnh đạo bắt nguồn từ việc đánh giá sai tiêu chí. Các tổ chức thường ưu tiên những người "nổi bật", tức là những người thể hiện tốt, giao tiếp tự tin, định hướng chính trị cao, thay vì tìm kiếm những cá nhân thực sự giúp đội ngũ vận hành hiệu quả. 

Để mô tả rõ hơn, ông chia sẻ một nghiên cứu kinh điển của Fred Luthans cùng các cộng sự, theo dõi 457 quản lý trong 4 năm cho thấy: chỉ một số ít cá nhân vừa thăng tiến nhanh vừa xây dựng được đội ngũ hiệu suất cao. Như vậy, có những người thành công trong việc leo lên vị trí lãnh đạo không nhất thiết là những người điều hành tốt. 

Diễn giả cho rằng, phân biệt giữa Emergence (nổi bật) và Effectiveness (hiệu quả) là bước đầu tiên để tổ chức lựa chọn đúng lãnh đạo, đặc biệt trong bối cảnh đòi hỏi cao về khả năng điều hành nhóm và tối ưu hóa hiệu suất.

Tính cách là chìa khóa để hiểu và phát triển lãnh đạo 

Bốn trong năm đặc điểm tính cách lớn (Big Five) – Ít Lo Âu, Hướng Ngoại, Cởi Mở, Tận Tâm, là yếu tố dự đoán khả năng trở thành lãnh đạo. Một phân tích dữ liệu lớn từ Hogan cho thấy những người có điểm thấp về Nhạy Cảm, và cao về Hướng Ngoại, Cởi Mở và Tận Tâm sẽ có xác suất trở thành lãnh đạo cao gấp ba lần so với những người có cấu trúc tính cách ngược lại (hệ số R = 0.53). 

Mỗi quốc gia, với đặc thù văn hóa và bối cảnh tổ chức khác nhau, có thể ưu tiên các đặc điểm tính cách khác nhau trong việc dự đoán năng lực lãnh đạo. Tại Việt Nam, dữ liệu ban đầu của Hogan cho thấy vị trí lãnh đạo có chỉ số Tham vọng và Thích tìm tòi cao hơn đáng kể so với người không nắm giữ vai trò lãnh đạo, và các chỉ số cũng hiện này là chỉ số ưu tiên hàng đầu khi dự đoán khả năng được lựa chọn cho vị trí lãnh đạo tại Việt Nam. 

Thay vì chỉ tập trung vào các phong cách lãnh đạo lý tưởng, Hogan hướng đến nghiên cứu những hành vi khiến lãnh đạo thất bại, được đo lường bằng công cụ HDS với 11 yếu tố tiềm ẩn rủi ro. Từ những quyết định sai lầm trong lịch sử đến lý thuyết hai yếu tố của Herzberg, phần trình bày của diễn giả cho thấy thất bại trong lãnh đạo thường đến từ tính cách, dù họ có chỉ số IQ cao hay thành tích ấn tượng. 

Lãnh đạo ĐA NĂNG & LINH HOẠT – Mô hình thích ứng cho thời đại BANI 

Từ dữ liệu nghiên cứu với hơn 2.000 lãnh đạo trên toàn cầu, Hogan chỉ ra rằng tính cách không chỉ dự báo khả năng trở thành lãnh đạo, mà còn cho biết lãnh đạo đó có thể "đi sai" theo hướng nào. 

Theo diễn giả, lãnh đạo hiệu quả không gắn với một mô hình tính cách cố định. Thay vào đó, họ là người biết linh hoạt thay đổi hành vi để phù hợp với từng bối cảnh cụ thể, từ truyền cảm hứng đến quản trị chi tiết, từ ra quyết định dứt khoát đến hỗ trợ sát sao. 

Và khả năng này được gọi là Versatility – một năng lực có thể phát triển được nếu nhà lãnh đạo bắt đầu từ việc hiểu rõ chính mình. Các bài đánh giá tính cách từ Hogan sẽ giúp các nhà lãnh đạo soi chiếu điểm mạnh và rủi ro tiềm tàng, là một công cụ quan trọng cho hành trình phát triển lãnh đạo một cách có hệ thống và khoa học. Hệ thống Hogan cung cấp cơ sở dữ liệu vững chắc để đo lường ba yếu tố nền tảng: 

• HPI - Hogan Personality Inventory: điểm mạnh và sáng trong cách một cá nhân cư xử trong công việc thường nhật khi ở trạng thái tốt nhất. 
• HDS - Hogan Development Survey: điểm hạn chế và rủi ro xuất hiện khi cá nhân gặp căng thẳng, áp lực. 
• MVPI - Motives, Values, Preferences Inventory: hệ thống giá trị cốt lõi, động lực và sở thích ảnh hưởng lựa chọn nghề nghiệp của cá nhân. 

Để minh họa rõ hơn, Tiến sĩ Ryne Sherman đưa ra một nghiên cứu điển hình từ Hogan, minh hoạ rõ vai trò của đánh giá tính cách Giám đốc khối kinh doanh toàn cầu của một công ty công nghiệp trị giá 10 tỷ USD, vốn được biết đến là người khiêm tốn, có tư duy hệ thống và được đào tạo bài bản. 

Tuy nhiên, đánh giá HDS cho thấy anh có điểm số cao ở các chỉ số Thận Trọng và Vị Tha, yếu tố này khiến anh né tránh xung đột, trì hoãn ra quyết định và thiếu kiên quyết trong xử lý nhân sự kém hiệu quả. Qua huấn luyện hành vi dựa trên đánh giá Hogan, anh đã điều chỉnh phong cách điều hành, thay đổi cấu trúc nhân sự và giúp đơn vị vượt mục tiêu doanh thu 12% chỉ sau một năm. 

Với hệ thống đánh giá toàn diện, cơ sở dữ liệu toàn cầu và triết lý phát triển dựa trên sự tự nhận thức, Hogan đã chứng minh rằng: hiệu quả lãnh đạo không đến từ sự cuốn hút bên ngoài, mà đến từ khả năng duy trì hành vi phù hợp trong những hoàn cảnh phức tạp nhất. 

Từ case study này, Tiến sĩ Ryne Sherman đề xuất 3 nguyên tắc trọng tâm: 

Tính cách ổn định: Hành vi trong quá khứ dự đoán hành vi tương lai, vì vậy cần sử dụng công cụ đánh giá khoa học để lựa chọn lãnh đạo. 

Phát triển dựa trên nhận thức bản thân: Nhận diện điểm mạnh, điểm hạn chế và hành vi thiếu hiệu quả để điều chỉnh. 

Chương trình huấn luyện cá nhân hóa: Tránh áp dụng đại trà, cần phát triển lãnh đạo dựa trên đặc điểm riêng của mỗi cá nhân. 

Q&A: Những câu hỏi sâu sắc và phản hồi thực tiễn 

Cuối chương trình, phần hỏi đáp cùng chuyên gia – Tiến sĩ Ryne Sherman đã mở ra không gian thảo luận thực tế và truyền cảm hứng: 

Tính linh hoạt trong lãnh đạo có thể được đo lường như thế nào? 

Tiến sĩ Sherman cho rằng đánh giá 360 độ là cách hiệu quả nhất để đo lường tính linh hoạt, vì nó phản ánh cách người khác thực sự trải nghiệm hành vi của nhà lãnh đạo trong nhiều tình huống khác nhau. 

Đặc điểm tính cách nào giúp lãnh đạo hiệu quả dưới áp lực? 

Không có một khuôn mẫu duy nhất, nhưng những người có khả năng tự điều chỉnh tốt và liên tục học hỏi sẽ giữ vững được sự hiệu quả khi đối mặt áp lực. 

Nếu không có tố chất lãnh đạo thì có nên khởi nghiệp? 

Theo ông, doanh nhân không nhất thiết phải có tính cách lãnh đạo truyền thống. Điều quan trọng là hiểu rõ điểm mạnh của bản thân và biết cách xây dựng đội ngũ phù hợp để bù đắp những điểm còn thiếu. 

Kết thúc hội thảo, Tiến sĩ Sherman khuyến khích người tham dự tiếp tục hành trình khám phá bản thân và phát triển lãnh đạo thông qua Khảo sát toàn cầu về Hiệu quả Lãnh đạo do Hogan thực hiện. 

Hội thảo khép lại mang đến những góc nhìn sâu sắc và mở ra vô vàn suy ngẫm sâu sắc về năng lực lãnh đạo đa năng, linh hoạt và hiệu quả trong thời đại BANI, đồng thời truyền cảm hứng cho hành trình phát triển lãnh đạo của các nhà lãnh đạo và chuyên gia nhân sự tại Việt Nam.