Những tố chất nào làm nên một nhà lãnh đạo thành công? Vai trò của tính cách trong việc đạt kết quả

Tại sao một số cá nhân xuất sắc lại thất bại khi được thăng chức lên vị trí lãnh đạo, trong khi những người khác có kỹ năng tương đương lại phát triển mạnh mẽ? 

Câu trả lời không nằm ở kinh nghiệm hay chuyên môn kỹ thuật. Yếu tố quyết định sự thành công (hoặc thất bại) của lãnh đạo chính là tính cách. Đối với các chuyên gia nhân sự muốn nâng cao hiệu quả chương trình phát triển lãnh đạo, việc nắm rõ mối liên hệ giữa tính cách và hiệu suất là vô cùng quan trọng. 

Hầu hết công việc quan trọng đều được thực hiện theo nhóm, vì vậy lãnh đạo hiệu quả chính là xây dựng và duy trì các đội ngũ hoạt động xuất sắc. Nói cách khác, lãnh đạo thực chất là nghệ thuật tạo dựng sự theo dõi. Khả năng tối ưu hóa hiệu suất đội ngũ của lãnh đạo phụ thuộc vào cách hành vi của họ ảnh hưởng đến bối cảnh hiện tại, mà hành vi lại bắt nguồn trực tiếp từ tính cách. 

Chính ý tưởng này đã dẫn chúng tôi đến việc phát triển ‘Hogan Leadership Framework’, một hệ thống toàn diện để hiểu và phát triển lãnh đạo. Dựa trên hàng thập kỷ nghiên cứu, khung này mô tả cách các đặc điểm tính cách dự đoán hiệu suất lãnh đạo trong mọi lĩnh vực trách nhiệm chính. 

Sử dụng dữ liệu từ ba bài đánh giá tính cách cốt lõi của chúng tôi, chúng ta có thể dự báo cách một lãnh đạo sẽ thể hiện trong công việc hàng ngày và cả trong những tình huống thử thách. Ví dụ: mọi lãnh đạo đều phải lập kế hoạch cho tương lai tổ chức. Nhưng kế hoạch đó sẽ thiên về bảo thủ hay dũng cảm? Mức độ mà lãnh đạo sẵn sàng thúc đẩy thay đổi có thể định hướng toàn bộ tổ chức. 

Mô hình Năng lực Lãnh đạo của Hogan 

Nhiều mô hình lãnh đạo truyền thống thường cố gắng phân loại nhà lãnh đạo vào một vài “kiểu người” đơn giản. Tuy nhiên, cách tiếp cận này thường không hiệu quả trong thực tế, bởi nó bỏ qua sự khác biệt cá nhân sâu sắc trong tính cách lãnh đạo. Mô hình Lãnh đạo của Hogan được xây dựng để giải quyết hạn chế đó, với cái nhìn toàn diện và khoa học hơn. 

Điểm cốt lõi của mô hình là tính cách con người luôn có hai góc nhìn song song: cách một người nhìn nhận về chính mình (gọi là bản ngã – identity), và cách người khác nhìn nhận về người đó (gọi là danh tiếng – reputation). Trong đánh giá và phát triển lãnh đạo, Hogan chỉ tập trung vào danh tiếng – bởi đây là yếu tố có thể quan sát, đo lường được, và quan trọng nhất: ảnh hưởng trực tiếp đến cách lãnh đạo được người khác nhìn nhận và phản hồi. 

Tính cách và giá trị là nền tảng cho hiệu quả lãnh đạo 

Tính cách và hệ giá trị của một người có ảnh hưởng lớn đến hiệu suất công việc và việc họ có được xem là một người lãnh đạo hiệu quả hay không. Mô hình của Hogan chia năng lực lãnh đạo thành 4 miền năng lực chính, thể hiện cách tính cách ảnh hưởng đến hành vi và kết quả công việc: 

1. Chiến lược (Strategic) – Cách lãnh đạo nhìn nhận bức tranh lớn, định hướng dài hạn. 
2. Vận hành (Operational) – Cách họ triển khai, tổ chức và đảm bảo kết quả công việc. 
3. Quan hệ (Interpersonal) – Cách họ xây dựng và duy trì các mối quan hệ với người khác. 
4. Tự quản lý (Intrapersonal) – Cách họ hiểu và điều tiết chính mình. 

Tổng hòa cả bốn miền này giúp phác hoạ nên “danh tiếng lãnh đạo”, tức hình ảnh thực sự của một nhà lãnh đạo trong mắt người khác, từ đó xác định rõ điểm mạnh, điểm hạn chế và cơ hội phát triển thực sự.

Mỗi người đều có cách lãnh đạo riêng trong từng miền năng lực 

Trong bốn miền năng lực lãnh đạo, mỗi người đều có một cách tiếp cận riêng. Không có chuyện ai đó "không có khả năng vận hành". Chẳng hạn, một nhà lãnh đạo có thể thiên về tổ chức công việc một cách hệ thống, trong khi người khác lại quen với việc xử lý linh hoạt và ứng biến. Phong cách vận hành, dù theo hướng nào, chỉ thực sự hiệu quả khi phù hợp với môi trường làm việc và yêu cầu thực tế. 

Cấu trúc mô hình: từ miền năng lực đến hành vi quan sát được 

Mô hình Lãnh đạo của Hogan được thiết kế với cấu trúc phân tầng rõ ràng. Từ bốn miền năng lực chính, mô hình đi sâu vào từng khía cạnh cụ thể, và từ đó xác định các hành vi có thể quan sát trong thực tế công việc. 

Lấy miền Vận hành làm ví dụ. Hogan chia miền này thành hai khía cạnh chính: 

• Chỉ đạo (Direction): thể hiện cách nhà lãnh đạo đặt ra kỳ vọng và xây dựng cấu trúc công việc. 
• Thúc đẩy (Drive): thể hiện cách họ tạo động lực và thúc đẩy kết quả. 

Trong khía cạnh "Thúc đẩy", mỗi người có thể thể hiện theo những cách rất khác nhau. Có người thực tế và bao dung, có người quyết liệt và đòi hỏi cao. Một số người nằm ở giữa hai thái cực này, tạo nên một phổ hành vi phong phú và phản ánh đúng cá tính lãnh đạo của họ.

Điều gì tạo nên sự thành công của nhà lãnh đạo? 

Theo mô hình của Hogan, sự khác biệt trong phong cách lãnh đạo mới là yếu tố quyết định. Không phải nhà lãnh đạo có hay không có năng lực Vận hành, mà là phong cách Vận hành ấy thể hiện như thế nào trong thực tế. Hiệu quả của phong cách lãnh đạo luôn phụ thuộc vào ngữ cảnh cụ thể. Có lúc sự linh hoạt, ứng biến là lợi thế. Nhưng cũng có lúc, cấu trúc rõ ràng và kỷ luật mới là điều đội ngũ cần. 

Vì sao bối cảnh lại quan trọng trong lãnh đạo? 

Hãy tưởng tượng một Giám đốc Marketing đầy tiềm năng. Phong cách của người này trong việc thiết lập mục tiêu có xu hướng thực tế, nghĩa là họ có thể trao quyền cho nhân viên tự xác định mục tiêu, nhưng đôi khi lại bỏ lỡ cơ hội định hướng rõ ràng để tối đa hóa kết quả. Bên cạnh đó, phong cách giữ nhân viên chịu trách nhiệm của họ có thể bị đánh giá là quá nhẹ nhàng. 

Nhìn rộng ra, nhà lãnh đạo này có thể quen giao quyền cho đội ngũ cả về cách thực hiện công việc lẫn mức độ ưu tiên. Tuy nhiên, trong những tình huống áp lực cao hoặc đầy biến động, việc thiếu sự giám sát sát sao có thể khiến hiệu suất đội ngũ bị ảnh hưởng. 

Sự không tương thích giữa phong cách lãnh đạo và yêu cầu của bối cảnh chính là lý do phổ biến khiến những nhà lãnh đạo tiềm năng chệch hướng, các chương trình phát triển lãnh đạo không đạt ROI như mong muốn, và kế hoạch kế thừa thất bại. Hiểu rõ hành vi của nhà lãnh đạo trong cả tình huống bình thường lẫn khi gặp áp lực là yếu tố cốt lõi cho bất kỳ kế hoạch phát triển nào hiệu quả. 

Phong cách lãnh đạo hiệu quả là gì? Chính là phong cách phù hợp với bối cảnh của đội ngũ, tổ chức và ngành nghề. 

Làm thế nào để cải thiện hiệu quả lãnh đạo? 

Tin tốt là mọi phong cách lãnh đạo đều có thể phát triển hiệu quả, nếu có lộ trình đúng đắn. Dựa trên mô hình của Hogan, chương trình Hogan Leadership Experience (HLX) mang đến một phương pháp hiệu quả: cung cấp phản hồi mang tính hành động, phù hợp với từng cá nhân và bối cảnh cụ thể. 

HLX ứng dụng độ chính xác khoa học của các công cụ đánh giá tính cách Hogan và truyền tải kết quả bằng ngôn ngữ kinh doanh rõ ràng, dễ hiểu. Cùng với sự hỗ trợ của một huấn luyện viên được chứng nhận, nhà lãnh đạo sẽ: 

• Xác định mục tiêu phát triển dựa trên bối cảnh thực tế; 
• Chọn các bước hành động cụ thể để điều chỉnh hành vi; 
• Theo dõi tiến trình phát triển một cách hiệu quả. 

Trở lại ví dụ về Giám đốc Marketing, phong cách "thực tế – khoan dung" có thể rất phù hợp trong môi trường ổn định, nhân viên tự chủ. Nhưng trong bối cảnh công ty khởi nghiệp tốc độ cao hoặc đang sáp nhập, chính phong cách đó có thể làm giảm hiệu quả làm việc. Việc thiếu định hướng chặt chẽ cũng có thể gây khó chịu cho những nhân viên kỳ vọng sự giám sát rõ ràng và mục tiêu cụ thể. 

Thông qua HLX, các chuyên gia nhân sự có thể thiết kế kế hoạch phát triển dựa trên khoa học tính cách. Ví dụ, nếu nhà lãnh đạo có xu hướng khó giữ vững ưu tiên khi gặp áp lực, HLX sẽ giúp xác định mục tiêu phát triển cụ thể như: duy trì sự rõ ràng về mục tiêu, làm cho tiến trình công việc trở nên minh bạch với đội ngũ. 

Tính cách lãnh đạo quyết định kết quả kinh doanh 

Nhiều chương trình phát triển lãnh đạo hiện nay không mang lại hiệu quả vì: 

• Dựa trên cảm tính, thiếu công bằng; 
• Áp dụng một công thức chung cho tất cả; 
• Mang tính lý tưởng hơn là hành động cụ thể; 
• Bỏ qua mối liên hệ giữa tính cách và hiệu suất thực tế. 

Mô hình Hogan đặt tính cách vào đúng vị trí trung tâm trong hiệu quả lãnh đạo. Và HLX chính là công cụ triển khai điều đó, giúp các chuyên gia nhân sự giải quyết bài toán kinh doanh thực tế bằng cách tiếp cận phát triển lãnh đạo cá nhân hóa, dựa trên khoa học. 

Với HLX, nhà lãnh đạo được đồng hành bởi chuyên gia để tạo ra những thay đổi hành vi có ý nghĩa và bền vững, nhằm cải thiện kết quả tổ chức. Xuyên suốt hành trình này, họ phát triển sự tự nhận thức chiến lược, tức là một dạng nhận thức sâu sắc về danh tiếng cá nhân và tác động hành vi của mình đến đội ngũ và kết quả chung. 

Khi các chuyên gia nhân sự hiểu rõ mối liên hệ giữa tính cách và hiệu suất, họ có thể thực sự mang lại điều tổ chức cần: những nhà lãnh đạo biết thích nghi phong cách để phù hợp với bối cảnh, xây dựng đội ngũ hiệu suất cao và tạo ra kết quả kinh doanh đo lường được. 

Đây mới chính là phát triển lãnh đạo hiệu quả. 

Bài viết được đăng tải trên trang chính thức của Hogan Assessments